Energooszczędność jest pojęciem dość szerokim i składa się na nią wiele czynników. W budownictwie spotkamy się z podziałem na domy energooszczędne i domy pasywne, które różnić się będą nie tylko zdolnością zachowania ciepła, ale i możliwością jego odzysku. Jak wynika z zapisów ustawy, wymagania stawiane dla domów energooszczędnych i pasywnych stale rosną przez co nie trudno przewidzieć, iż za kilka lat staną się one standardem dla wszystkich nowych inwestycji.

Staje się więc oczywiste, że zamiast pytania „Czy powinienem wybudować dom energooszczędny”, stajemy przed pytaniem „Czy budować dom energooszczędny, czy pasywny”. Jak zatem wybrać?

Jednym z podstawowych czynników klasyfikującym budynek, jako energooszczędny (i ekologiczny) jest jego zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną, czyli wspólczynnik ’EP’. Jest to zapotrzebowanie na surowce energetyczne, potrzebne do jego ogrzania (zatrzymania utraty ciepła), oraz do ogrzania wody i zasilania wentylacji, podane w kWh/m²/rok.

Zgodnie z obowiązującym prawem, od stycznia 2009 roku każdy nowopowstały dom, czy budynek musi posiadać świadectwo energetyczne, a od kwietnia 2012 roku wszystkie projekty budowlane, niezależnie od przeznaczenia, muszą zawierać charakterystykę energetyczną, mierzoną parametrem ’EP’.

Wielkość tego parametru została zaostrzona w styczniu 2014 roku i wynosiła 120 kWh/m²/rok, a kolejne zmiany weszły w życie z początkiem 2017 roku (95 kWh/m²/rok), a w 2021 będą wynosić 70kWh/m²/rok. Są to normy, które musi spełniać każdy nowy obiekt.

Bardziej miarodajnym jest jednak współczynnik ’EUco’, określający zapotrzebowanie na energię użytkową, potrzebną do ogrzania budynku. Innymi słowy jest to ilość energii, którą musi dostarczyć system grzewczy, aby zniwelować straty ciepła spowodowane przez wentylację oraz przegrody, pomniejszoną o zyski cieplne budynku. Parametr ten decyduje w pierwszej kolejności o przyznaniu dotacji na budownictwo energooszczędne.

W dokumentacji budowlanej możemy znaleźć też wspólczynnik ’EK’, czyli zapotrzebowanie na energię końcową. Jest to ten sam parametr tyle, że uwzględniający sprawność wszystkich systemów (i ich straty) do których dostarczana jest energia użytkowa, a więc bardzo pomocny przy określaniu całkowitych kosztów użytkowania obiektu.

Obowiązujące przepisy europejskie, wprowadzają następujący podział ISO (odpowiadający parametrowi EUco):

Aby dom mógł spełnić wymogi opisane wyżej, jego konstrukcja oraz użyte do budowy materiały muszą odpowiadać ściśle określonym normom. Mowa tutaj konkretnie o współczynniku przenikania cieplnego budynku. Parametr ten mierzony jest ogólnie dla całego budynku i przedstawia się go wzorem:

U = W/m²

Średni wspólczynnik 'U’ dla domu energooszczędnego nie może być wyższy niż 0,2 W/m², a dla domu pasywnego 0,15 W/m².

Takie parametry można uzyskać stosując odpowiednią warstwę izolacyjną we wszystkich przegrodach zewnętrznych. Powinna ona charakteryzować się współczynnikiem przewodzenia ciepła  λ nie większym niż 0,04 W/m².

W budownictwie energooszczędnym szczególnie wane jest zlikwidowanie wszelkich mostków termicznych, które mogą pojawić się najczęściej na łączeniu elementów konstrukcyjnych budynku, oraz wykonanie starannej izolacji ścian, podłogi, stropów i dachu.

W tym miejscu kluczową rolę będzie odgrywać technologia budowy domu, oraz dokładność jego wykonania. Doskonałe walory termoizolacyjne można osiągnąć poprzez wybór nowoczesnych technologii budowy, np. domów szkieletowych z materiałów prefabrykowanych. W takim przypadku precyzja wykonania i montażu wszystkich elementów domu jest nieporównywalnie wyższa od budowy metodą tradycyjną. Dodatkowo domy modułowe posiadają ściany, w których 90% stanowi termoizolacja, co jest nieosiągalne przy użyciu tradycyjnej ceramiki (posiadającej same w sobie głównie właściwości nośne).

Nie oznacza to jednak, iż domy budowane w tradycyjnej technologii nie mogą osiągnąć odpowiednich parametrów wymaganych dla budownictwa energooszczędnego. Ściany wzniesione z materiałów ceramicznych, jak cegła, czy pustak posiadają też zaletę w postaci akumulacji ciepła, co może wpłynąć dodatnio na ogólny bilans energetyczny budynku.

Decydując się na budowę domu energooszczędnego, bądź pasywnego, powinieneś wziąć to pod uwagę juz na etapie wyboru projektu. O ile każdy w zasadzie projekt można przystosować pod takie budownictwo, to nie ulega wątpliwości, że dom zaprojektowany od podstaw, jako pasywny (lub energooszczędny), pozwoli uniknąć wielu niepotrzebnych kompromisów podczas jego budowy i będzie posiadał o wiele bardziej efektywne rozwiązania konstruktorskie.

Zlecenie kompleksowej budowy domu wykwalifikowanej firmie, również pozwoli uniknąć wielu błędów, które mogą uniemożliwić otrzymanie odpowiedniego świadectwa energetycznego. Okazuje się, że takie rozwiązanie wcale nie musi być bardziej kosztowne, o czym możesz przekonać się otwierając nasz Kalkulator Budowy Domu!

Materiały konstrukcyjne użyte do budowy domu posiadają jeszcze jeden ważny parametr, jakim jest zdolność akumulacji ciepła. Jeśli jest wysoka, dom po wyłączeniu ogrzewania, bądź po zachodzie słońca będzie oddawał ciepło jeszcze przez co najmniej parę godzin. Z drugiej strony należy mieć na uwadze, że więcej czasu będzie potrzebne, aby w pełni nagrzać taki dom.

Z reguły materiały, jak cegła, czy beton komórkowy posiadają bardzo dobry współczynnik akumulacji cieplnej, dlatego dom murowany poradzi sobie doskonale z tym wyzwaniem. Podobne właściwości ma drewno lite, wykorzystywane przy budowie domów z bali.

W praktyce, przy zastosowaniu technologii modułowej, gdzie nie mamy do czynienia z dużą akumulacją ciepła, rozwiązuje się to poprzez wzniesienie wewnętrznej ściany z ceramiki budowlanej, usytuowanej naprzeciw największego przeszklenia domu po stronie południowej.

Dodatkowo nieodzowną wręcz funkcję w każdym domu energooszczędnym i pasywnym spełnia rekuperator, który zapewnia odzysk ciepła przy jednoczesnej stałej wymianie świeżego powietrza. Tym samym nie otwierając okien mamy w domu powietrze lepsze i czystsze, niż na zewnątrz. Nie oznacza to bynajmniej, że w takim domu nie powinniśmy otwierać okien w ogóle, jednak w chłodniejsze dni nie będzie w ogóle takiej potrzeby.

Oprócz zapotrzebowania na energię określanego parametrami EUco (lub ISO) różnice między budownictwem energooszczędnym, a pasywnym występują rownież po stronie architektonicznej samego budynku.

O ile w przypadku domów energooszczędnych, projektant ma o wiele wiekszą swobodę, to już dom pasywny konstruuje się według ściśle okreslonych zasad (które nie wszystkim mogą odpowiadać).

Bryła obu domów powinna być zwarta, a współczynnik stosunku przegród zewnętrznych do kubatury budynku jak najmniejszy. W przypadku domu pasywnego, musi on jednak zawsze być oparty na bryle prostokąta i posiadać dach jedno, bądź dwuspadowy.

Również w obu przypadkach stosuje się zasadę, że największe przeszklenia znajdują się po stronie południowej (aby maksymalnie wykorzystać energię słoneczną, docierającą do wnętrza domu). W domu pasywnym zaleca się natomiast całkowite przeszklenie elewacji południowej, przy jednoczesnej redukcji (bądź wręcz wyeliminowaniu) okien po stronie północnej.

Koszt budowy domu energooszczędnego podniesie wartość inwestycji o około 15%, jednak jeśli budujesz dom na lata, to odczujesz różnice na korzyść swojego portfela od razu po zamieszkaniu w nim. Dodatkowo przy ewentualnej sprzedaży domu, jego wartość również będzie większa.

Koszty budowy takiego domu można zredukować też w pewnej części poprzez dotacje, które obecnie wynoszą do 50 tyś zł na budownictwo energooszczędne.

W świetle zmieniających się przepisów, narzucających normy energetyczne na nowo wznoszone domy, jest oczywiste, że obecni i przyszli inwestorzy będą musieli im sprostać. Z tego powodu planując budowę domu warto zastanowić się nad wyborem odpowiedniej technologii i projektu domu, który będzie spełniał Twoje oczekiwania, przy jednoczesnym zachowaniu niezbędnych norm energetycznych.