Wybór właściwego projektu domu stanowi podstawę udanego i wygodnego życia. Jeżeli masz już działkę budowlaną położoną w miejscu, które odpowiada Twoim wymaganiom, spokojnie możesz zabrać się za projekty domów. Jeżeli jednak, postępując jak większość budujących po raz pierwszy swój dom, zaczynasz od wyboru projektu - pamiętaj, że jest to o wiele trudniejsze zadanie!

Jak wybrać projekt domu? Zacznijmy od tego, że w zależności od lokalizacji Twojej działki budowlanej, pewne kryteria będą (niestety) narzucone z góry. Jeśli jesteś rozważnym inwestorem, to z dużą doza prawdopodobieństwa zaznajomiłeś się z warunkami zabudowy jeszcze przed kupnem działki. Teraz jest właśnie czas, żeby przejrzeć plan zagospodarowania przestrzennego ponownie.

Aby uzyskać pozwolenie na budowę, Twój projekt domu będzie musiał spełniać wszystkie wymogi zawarte w Planie Zagospodarowania Przestrzennego. Mogą to być:

• Maksymalna dopuszczona powierzchnia zabudowy, a nawet określony procentowo stosunek powierzchni domu do wielkości działki;

• Wysokość budynku oraz ilość kondygnacji;

• Maksymalna dopuszczalna szerokość elewacji frontowej;

• Zalecenia dotyczące bryły dachu i połaci dachowych;

• Materiały z jakich powinna zostać wykonana elewacja;

Więcej na ten temat dowiesz się z naszego poprzedniego artykułu.

W idealnej sytuacji znajdują się osoby, które posiadają działkę o regularnej powierzchni, zbliżonej do kwadratu. Na takiej działce bez trudu będzie się dało wpasować niemal każdy projekt domu (pod warunkiem, że pozwalają na to wymiary). Działki budowlane o kształtach nieregularnych, lub wąskie mogą przysporzyć nieco więcej trudności. W takim przypadku konieczne będzie poszukanie projektu przeznaczonego na wąska działkę, lub zlecenie wykonania indywidualnego projektu.

Jeśli chcesz mieszkać wygodnie, minimalna powierzchnia działki (pod zabudowę wolnostojącą) powinna wynosić nie mniej, niż 450 m². Działka, której szerokość jest mniejsza, niż 14 m będzie zbyt wąska pod swobodna zabudowę. Pamiętajmy, że przestrzeń wokół domu jest równie ważna, dlatego unikajmy sytuacji, w której dom miałby zajmować więcej, niż 35% jej powierzchni.

Przeglądając gotowe projekty domów, zwróć uwagę na informacje dołączone przez architekta. W większości przypadków określają one minimalną powierzchnię, oraz kształt działki budowlanej, na jakiej można wykorzystać dany projekt domu.

Jeśli nie masz wyboru i musisz budować na działce wąskiej, jedynym wyjściem będzie wzniesienie kondygnacji. Pozwoli to zmniejszyć powierzchnię zajmowaną przez budynek, bez rezygnowania z metrażu.

Kolejną niebagatelną rzeczą jest to, czy powierzchnia działki budowlanej jest płaska, czy występują na niej spadki, lub uskoki terenu. W tym drugim przypadku niezbędne będzie podpiwniczenie, aby ulokować dom np. na skarpie, lub terenie nachylonym. W takiej sytuacji należy sprawdzić też, jaki jest poziom wód gruntowych, gdyż może on mieć wpływ na to czy w ogóle będzie dało się wybudować piwnicę.

To, jak zorientowany będzie Twój dom względem osi północ- południe, będzie miało wpływ na Twoja wygodę, oraz samopoczucie. W naszej strefie klimatycznej ilość światła dziennego przez większość pór roku jest ograniczona, tak więc pomieszczenia i ich charakter powinny być zaprojektowane z myślą o konkretnej orientacji geograficznej.

Idealna sytuacja ma miejsce wtedy, gdy wjazd na posesję znajduje się od strony północnej i większość gotowych projektów powstała w oparciu o takie właśnie założenie. Nie tyle jednak istotny jest sam wjazd, co wejście do budynku, tak więc w przypadku działek z drogą od wschodu, czy zachodu (jeżeli można ulokować samo wejście od północy) bez trudu dobierzemy odpowiedni projekt. Wynika to z kilku fundamentalnych zasad, które wyjaśniamy poniżej.

Pomieszczenia, w których będziesz spędzać w domu większość czasu (za wyjątkiem kuchni), powinny być usytuowane od strony południowej, południowo- wschodniej, lub południowo- zachodniej. Podobnie ważne jest, aby okna wpuszczały możliwie najwięcej światła.

Najkorzystniejszą lokalizacją dla salonu będzie strona południowa, lub zachodnia. Należy jednak zadbać o to, by w upalne dni była możliwość zredukowania ilości słońca, np. poprzez zamontowanie odpowiednich rolet.

Sypialnia, to miejsce, które powinno sprzyjać regeneracji, tak więc najbardziej naturalnym kierunkiem będzie tutaj strona wschodnia, bądź południowo- wschodnia.

Strona północna powinna być zarezerwowana dla pomieszczeń, które wymagają zachowania niższej temperatury. Dobrze zaplanować po tej stronie wszelkie pomieszczenia gospodarcze, a także kuchnię. Przy założeniu, że wejście do domu znajduje się po stronie północnej, ma to również znaczenie praktyczne. Wchodząc do domu, np. z zakupami będziemy chcieli pokonać jak najkrótszą drogę.

Co jednak w sytuacji, gdy nasza działka posiada wjazd od południa? Wszystkiemu można zaradzić. Istnieją gotowe projekty domów przewidujące taki scenariusz. Większość pracowni architektonicznych udostępnia możliwość wyszukiwania wśród swoich projektów według konkretnych kryteriów. Dla przykładu możemy zawęzić wyszukiwania wpisując hasła: 'projekty domów na wąską działkę’, 'projekty domów z wejściem od południa’, lub podając inne, istotne parametry.

Domy parterowe są bez wątpienia najlepszym wyborem dla tych, którzy nie lubią - bądź nie mogą wspinać się po schodach. Nadają się doskonale na działki o większej powierzchni. Zyskujemy dzięki nim przestrzeń, którą w innym przypadku zajmowałyby schody, jednak pamiętajmy o konieczności dobrego rozplanowania ciągów komunikacyjnych, które zajmą większą powierzchnię. Dokonując wyboru domu o jednej kondygnacji należy liczyć się ze znacznie większym wydatkiem na ławę fundamentową, gdyż będzie ona zajmowała dwa, a nawet trzy razy większą powierzchnię. Podobnie, jeśli chodzi o połacie dachowe, które będą o wiele bardziej rozległe.

Domy dwu i więcej kondygnacyjne zajmą mniejszą powierzchnię na działce, a strefa dzienna i nocna będzie mogła zajmować osobne piętra budynku. Jeżeli dom otoczony jest drzewami, bądź zabudowaniami, zdecydowanie się na wzniesienie pięter może też pozwolić na poszerzenie horyzontów i ładniejszy widok z górnych kondygnacji. Jeżeli dysponujesz działką budowlaną o mniejszej powierzchni, wybudowanie domu piętrowego pozwoli Ci zoptymalizować jego gabaryty bez straty powierzchni użytkowej.

Uwaga: Należy wystrzegać się budowania domów piętrowych, jeżeli działka budowlana usytuowana jest zbyt blisko ruchliwej drogi. W takiej sytuacji lepiej jest postawić dom parterowy i zabezpieczyć się przed hałasem wznosząc odpowiedni parkan od strony ulicy. Alternatywą może być ulokowanie domu w maksymalnie oddalonej części parceli.

Podejmując decyzję, czy chcesz wybudować dom parterowy, czy piętrowy, zadaj sobie również pytanie, kto oprócz Ciebie będzie w nim mieszkać? Czy będą to osoby starsze, czy dzieci? Weź pod uwagę zarówno obecnych, jak i przyszłych lokatorów.

Jeżeli masz w zamyśle wybudowanie domu wielopokoleniowego, pamiętaj, że dzieci mogą kiedyś opuścić dom i liczba stałych domowników zmniejszy się. Równie dobrze sytuacja może być odwrotna. Jeżeli dorosłe dzieci założą swoje rodziny, to czy będzie można przebudować dom w taki sposób, aby każda z rodzin miała zapewnioną prywatność (np. osobne wejścia dla każdej rodziny)?

Wielu fachowców z branży radzi, aby poszukiwania projektu domu zacząć „od wewnątrz”, czyli ustalić najpierw ile i jakich pomieszczeń tak naprawdę potrzebujemy. Jest to cenna rada, gdyż rodzaj elewacji będzie nam łatwiej zmienić, niż rozkład i charakter pomieszczeń.

Zacznijmy więc od ustalenia tego, co będzie niezbędne, mając na uwadze liczbę domowników.  Następnie - w zależności od budżetu w jakim chcemy zamknąć inwestycję - zaplanujmy dodatkowe pokoje.

Potrzeby większości rodzin (2 osoby dorosłe + 1, lub 2 dzieci) powinien doskonale zaspokoić dom o powierzchni użytkowej 90 - 120m². Dom o takiej powierzchni zaliczany jest do segmentu małych domów. Powierzchnia ponad ten metraż pozwoli nam na uwzględnienie w projekcie pomieszczeń takich, jak pokój dla gości, dodatkowa łazienka, czy gabinet, które z pewnością podniosą standard i wygodę domowników.

Jeżeli zależy Ci na większej przestrzeni, w zależności od potrzeb, powinieneś brać pod uwagę projekty o powierzchni od 200m² w górę. Jeżeli jednak nie jest to podyktowane liczniejszą rodziną, większy dom może sprawiać wrażenie „pustego”, a domownicy będą mieli ze sobą mniejszy kontakt.

Dobrym pomysłem jest spisanie na kartce wszystkich pomieszczeń i ich przeznaczenia, które chcesz, aby znalazły się w Twoim domu. Pozwoli Ci to wstępnie oszacować powierzchnię i podjąć dalsze kroki przy wyborze projektu.

Styl jak wiadomo jest rzeczą gustu. Twój dom powinien przede wszystkim pasować do Ciebie. Nie każdy jednak ma swój jasno określony styl oraz zdolność oceny, co naprawdę jest gustowne i co do niego pasuje, a co nie. Widać to chociażby na przykładzie ubrania, gdzie często zatrudniani są styliści, aby dobrać odpowiedni wygląd dla danej osoby.

Poszukując odpowiedniego stylu domu - poza ograniczeniami narzuconymi przez wcześniej wspomniane uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego - możemy skorzystać z porady specjalisty. Dobry architekt, który ma doświadczenie w pracy z klientami, powinien z pewnością pomóc przy takim wyborze.

Dość często popełnianym błędem jest sugerowanie się krótkotrwałymi trendami w budownictwie. Wiedzą o tym właściciele domów, które niegdyś budziły podziw swoją ekstrawagancją, a dziś wyglądają, jak uliczne straszydła.

Aby nie wpaść w tę pułapkę dobrze jest odwołać się do zasad, które są ponadczasowe i dobrze sprawdzają się bez względu na mijające dekady.

Podsumowując ten rozdział, pamiętaj, aby zabrać się za planowanie swojego domu we właściwej kolejności. Pomoże Ci to zaoszczędzić mnóstwo czasu przy wyborze właściwego projektu. W zasadzie można by powiedzieć, że znając już odpowiedzi na pytania, które zostały postawione w tym wpisie, znalezienie niemal idealnego projektu będzie wyłącznie konsekwencją wcześniejszych wyborów!

Dla przypomnienia postępuj według poniższych zasad:

1. Sprawdź jakie są uwarunkowania przedstawione w lokalnym planie zagospodarowania przestrzennego - od nich będzie zależało wiele.

2. Zastanawiając się, jak wybrać projekt domu, miej na uwadze wymiary i kształt swojej działki budowlanej, a także ukształtowanie terenu.

3. Dobierz rozmieszczenie pomieszczeń zgodnie z kierunkami geograficznymi, mając na uwadze usytuowanie swojej parceli.

4. Zadecyduj, czy chcesz zamieszkać w domu parterowym, czy raczej zamierzasz wznieść więcej, niż jedną kondygnację.

5. Dobierz ilość i rodzaj pomieszczeń na podstawie analizy swoich potrzeb, oraz potrzeb innych domowników.

6. Podejmij decyzję, czy szukać wśród gotowych projektów domów, czy zamówić projekt indywidualny. W sporadycznych przypadkach zamówienie indywidualnego projektu będzie koniecznością (np. nietypowa działka o nieregularnym kształcie).

7. Upewnij się, co dostajesz w cenie wraz z projektem. Czy istnieje możliwość zmian w projekcie (np. dla celów adaptacji do konkretnej działki)?

8. Dokonaj zakupu projektu dopiero po zakupie działki. Jeśli zajdzie potrzeba skorzystaj z pomocy lokalnego architekta.

9. Jeżeli zlecasz budowę swojego domu wykwalifikowanej firmie, skonsultuj swój projekt również z nimi, zanim dokonasz zakupu.